Respect, jezelf kunnen zijn en vertrouwen tussen collega’s: dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is lang niet altijd het geval, schrijft mkb servicedesk. Wat betekent een sociaal veilige werkomgeving precies? En hoe kun je als werkgever bijdragen aan meer sociale veiligheid? Mary Vos, bedrijfsmaatschappelijk werker bij Gimd (onderdeel van Zorg van de Zaak), geeft uitleg en praktische tips.
Wat houdt sociale veiligheid in?
Als je aan veiligheid op de werkvloer denkt, denk je vaak als eerste aan fysieke maatregelen zoals helmen, beschermende kleding en calamiteitenplannen. Maar sociale veiligheid is minstens zo belangrijk, legt Vos uit. ‘Het gaat over het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag zoals pesten, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld. Werkgevers moeten hun personeel hiertegen beschermen.’
Respect en openheid
In een sociaal veilige werkomgeving kunnen mensen zichzelf zijn. Het draait om respectvol omgaan met elkaar en het voeren van open gesprekken. Fouten maken moet kunnen zonder angst voor negatieve gevolgen of vernedering. ‘Veiligheid betekent dat iedereen zich vrij voelt om zichzelf te zijn en niet bang hoeft te zijn voor intimidatie.’
Ook integriteit speelt een rol. ‘Wanneer integriteit wordt geschonden, ontstaat sociale onveiligheid,’ vertelt Vos. ‘Bijvoorbeeld als medewerkers schadelijke dingen over het bedrijf online zetten of als er diefstal plaatsvindt. Dit soort situaties kan de bedrijfscultuur negatief beïnvloeden.’
Waarom is sociale veiligheid belangrijk?
Volgens de Arbowet moet elke werkgever zorgen voor een veilige werkomgeving. Dit omvat ook sociale veiligheid. Het Arbobesluit bevat richtlijnen voor sociale veiligheid op de werkplek. Daarnaast zijn werkgevers verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te laten uitvoeren, waarmee arbeidsrisico’s zichtbaar worden. Beleid tegen ongewenst gedrag is ook verplicht.
Een sociaal veilige werkomgeving draagt bij aan meer werkplezier, betere samenwerking en effectievere communicatie. Medewerkers die zich veilig voelen, werken prettiger en zijn productiever.
Hoe creëer je een sociaal veilige werkomgeving?
Voorkomen is beter dan genezen. Vos benadrukt het belang van open gesprekken met medewerkers voordat er problemen ontstaan. ‘Ga regelmatig met elkaar in gesprek over grensoverschrijdend gedrag en de bedrijfscultuur. Stel vragen als: ‘Vinden we het normaal als iemand schreeuwt of seksistische opmerkingen maakt?’’
Sommige werkgevers vinden dit lastig, omdat het als ‘soft’ kan overkomen. Vos adviseert om als directie een duidelijke houding in te nemen en te laten zien dat sociale veiligheid net zo belangrijk is als fysieke veiligheid.
Individuele gesprekken zijn waardevol
Niet iedereen durft in groepsbijeenkomsten zijn mening te geven over gevoelige onderwerpen. Daarom is het slim om sociale veiligheid ook te bespreken in individuele gesprekken, zoals beoordelings- of FiT-gesprekken. ‘Geef als werkgever aan dat je de situatie serieus neemt, zodat medewerkers zich gesteund voelen.’
Vergeet ook het belang van exitgesprekken niet. ‘Het is goed om afscheid te nemen met een bedankje, maar vraag ook naar de ervaringen met de werksfeer en mogelijke verbeteringen. Als er veel verloop is binnen je bedrijf, kan dat een signaal zijn dat er iets schort aan de cultuur.’
Ondersteuning voor alle betrokkenen
Iedereen heeft recht op een sociaal veilige werkomgeving. Dat geldt niet alleen voor slachtoffers van ongewenst gedrag, maar ook voor beklaagden. ‘Het komt voor dat iemand beschuldigd wordt terwijl er geen grond is. Daarom is het belangrijk om beide partijen te ondersteunen.’
Een onafhankelijke vertrouwenspersoon kan in zulke gevallen uitkomst bieden. ‘Bij Gimd bieden wij werkgevers ondersteuning op het gebied van sociale veiligheid, zoals een vertrouwenspersoon of klachtencommissie.’