Het aantal werkende mantelzorgers in Nederland groeit snel, schrijft NU.nl. In 2021 combineerden 1,8 miljoen mensen hun baan met de zorg voor een naaste. Naar verwachting stijgt dat aantal in 2040 tot ruim 2,1 miljoen. Vooral mensen met een praktisch beroep, zoals in de zorg, bouw of transport, ondervinden dagelijks de knelpunten van deze dubbele belasting.
Mantelzorg naast een baan wordt steeds minder vanzelfsprekend
In sectoren waar fysieke aanwezigheid vereist is, zoals transport of retail, is het lastig om mantelzorg flexibel in te passen. Een buschauffeur kan geen dienst overslaan omdat zijn vader naar het ziekenhuis moet. Een verpleegkundige kan haar dienst niet verplaatsen vanwege een doktersafspraak van haar moeder. Terwijl medewerkers op kantoor hun uren vaak kunnen schuiven of thuis kunnen werken, ontbreekt die ruimte bij praktisch geschoolden.
Praktisch opgeleiden extra kwetsbaar in mantelzorgsituaties
Onder praktisch opgeleide mantelzorgers is de druk het grootst. Zij hebben niet alleen minder mogelijkheden om hun werk aan te passen, maar ook minder financiële ruimte om bijvoorbeeld hulp in te huren of onbetaald verlof op te nemen. Tijdelijke contracten en baanonzekerheid maken het risico op uitval groter. Voor deze groep is mantelzorg zelden een vrije keuze, maar een onvermijdelijke verantwoordelijkheid.
Mantelzorg is geen privékwestie
Hoewel mantelzorg vaak als een privéaangelegenheid wordt gezien, zijn de maatschappelijke en economische gevolgen groot. Werkgevers merken het in de vorm van verhoogd ziekteverzuim, verminderde inzetbaarheid en zelfs gedwongen uitstroom. De noodzaak om mantelzorgers structureel te ondersteunen groeit.
Volgens onderzoeker Klara Raiber (Radboud Universiteit) helpt werkflexibiliteit mantelzorgers enorm. ‘Als je even kunt weggaan voor een zorgafspraak, verlicht dat de druk aanzienlijk,’ zegt ze. Maar flexibiliteit is slechts één deel van de oplossing.
Slimme oplossingen: technologie en betaald zorgverlof
Voor mantelzorgers in beroepen met weinig ruimte voor roosterwijziging kunnen technologische hulpmiddelen uitkomst bieden. Denk aan slimme medicijndispensers, alarmknoppen of sensoren die op afstand toezicht mogelijk maken. Ook het recht op betaald zorgverlof kan het verschil maken: wie voor een zieke ouder zorgt, hoeft dan geen vakantiedagen op te offeren. Dat helpt niet alleen bij de balans tussen werk en mantelzorg, maar ook bij duurzame inzetbaarheid.
Werkgevers kunnen hierin een faciliterende rol spelen, bijvoorbeeld door medewerkers wegwijs te maken in gemeentelijke regelingen of mee te denken over alternatieve werktijden. Nehreen Al-Mahmoedi van ABN AMRO pleit voor een cultuur waarin het bespreekbaar is dat iemand mantelzorgtaken heeft: ‘De houding van leidinggevenden is hierin cruciaal.’
Tijd voor beleid dat werkt
De combinatie van werk en mantelzorg is een urgent vraagstuk dat vraagt om actie op meerdere niveaus. Van overheidsbeleid tot werkgever en collega’s: iedereen heeft een rol te spelen in het mogelijk maken van werk én zorg. De inzet van mantelzorgers is onmisbaar, maar mag niet ten koste gaan van hun eigen gezondheid of werkzekerheid.
Willen we voorkomen dat werkende mantelzorgers massaal uitvallen, dan is nú het moment om werk te maken van maatwerk, ondersteuning en erkenning.