Het menselijk brein is fascinerend en vormt de basis van ons gedrag. Neuroloog Wardell Amerika legt in een artikel van NVVK uit dat veel onveilig gedrag voortkomt uit processen in het brein. Hij geeft les aan veiligheidsdeskundigen in opleiding en benadrukt: ‘Als je begrijpt hoe het brein werkt, kun je mensen beter motiveren om veilig gedrag te vertonen.’
Al van jongs af aan was Amerika vastbesloten om mensen te helpen. Na een studie geneeskunde specialiseerde hij zich in neurologie, waarbij zijn interesse in het menselijk brein steeds groter werd. Naast zijn werk als neuroloog bij de Treant Zorggroep, richtte hij ook de migrainepatiëntenvereniging Pacea op en het Wardell’s Integraal Zorgcentrum in Zwolle. Hier staat een holistische kijk op gezondheid centraal, waarbij een gezonde levensstijl voorop staat.
Gedrag en cultuur op de werkvloer
Volgens Amerika speelt het brein een belangrijke rol bij het nemen van risico’s, vaak zonder dat we het zelf doorhebben. Dit kan zich uiten in onveilig gedrag op de werkvloer. Mensen willen van nature bij een groep horen, en dit groepsgedrag kan soms botsen met veiligheidsvoorschriften. ‘Als nieuwe werknemer wil je niet uitgesloten worden, dus pas je je aan, zelfs als dat betekent dat je onveilig gedrag overneemt,’ legt Amerika uit.
Hij benadrukt dat veiligheidscultuur op de werkvloer vaak bepalender is dan het gedrag van één individu. Als een groep onveilig werken tolereert, zal een nieuwkomer zich daar snel bij aanpassen om erbij te horen.
Motivatie als sleutel tot veilig gedrag
‘Motivatie is de kern van veilig gedrag,’ zegt Amerika. Om mensen intrinsiek te motiveren, moeten werkgevers inspelen op de basisbehoeften van werknemers, zoals autonomie, competentie en verbondenheid. ‘Wanneer werknemers inspraak hebben in veiligheidsprocessen, voelen zij zich meer betrokken, wat leidt tot veiliger gedrag.’
Snelle versus langzame beslissingen
Amerika verwijst naar het werk van Daniel Kahneman over het menselijk brein en hoe het snelle beslissingen (systeem 1) en langzame, meer doordachte beslissingen (systeem 2) maakt. ‘Op de werkvloer maken we vaak snelle beslissingen die leiden tot onveilig gedrag. Door bewust na te denken, kunnen we risico’s beter inschatten en veiliger handelen.’
De invloed van het brein op veiligheid
De neuroloog blijft gefascineerd door het menselijk brein en de invloed ervan op keuzes, vooral in situaties waar veiligheid een rol speelt. ‘Als we de werking van het brein beter begrijpen, kunnen we gedrag sturen en een veilige werkomgeving creëren,’ besluit Amerika.