Een grootschalig onderzoek onder ruim 3.400 werknemers die zich ziekmelden met psychische klachten laat zien dat diagnoses als spanningsklachten, overspanning en burn-out slechts beperkt iets zeggen over de duur van het verzuim. De studie, uitgevoerd door De Rijk, Van Iperen, De Witte, Kok en Schaufeli (2025), is een van de eerste systematische onderzoeken naar verzuimduur en behandeling binnen de bedrijfsgezondheidszorg. Psychiater Christiaan Vinkers (Amsterdam UMC) besprak de bevindingen en benadrukt dat burn-out in de praktijk vooral een systeemdiagnose is, ingebed in wet- en regelgeving, maar met beperkte klinische betekenis.
Weinig voorspellende waarde van de diagnose
Uit de data blijkt dat de gemiddelde verzuimduur verschilt per diagnose:
- 147 dagen bij spanningsklachten,
- 196 dagen bij overspanning,
- 251 dagen bij burn-out.
Toch overlappen de groepen sterk. Een derde van de werknemers met burn-out keerde binnen zes maanden terug aan het werk, terwijl een vijfde van de werknemers met lichte spanningsklachten langer dan een jaar uitviel. De diagnose verklaarde slechts 3,7 procent van de verschillen in verzuimduur.
Ook de gebruikte vragenlijsten – de Burnout Assessment Tool (BAT) en de Vierdimensionele Klachtenlijst (4DKL) – voorspelden de duur van het verzuim nauwelijks. Beide instrumenten verklaarden minder dan één procent van de variantie.
Behandeling en begeleiding
Bijna de helft van de werknemers kreeg aan het begin van het verzuim al begeleiding van een behandelaar, meestal een POH-GGZ of psycholoog. Toch bleek er geen relatie tussen behandeling en kortere verzuimduur. Werknemers die hulp ontvingen, verzuimden gemiddeld juist langer, wat volgens de onderzoekers waarschijnlijk samenhangt met de ernst van hun klachten.
Burn-out als systeemdiagnose
Volgens Vinkers laat het onderzoek zien dat burn-out in de praktijk vooral een systeemdiagnose is: een noodzakelijke categorie binnen de administratieve kaders van de Arbowet, de Wet verbetering Poortwachter en de CAS-classificatie.
Hoewel burn-out niet voorkomt in internationale handboeken zoals de DSM of ICD, is het begrip stevig verankerd in het Nederlandse verzuim- en zorgsysteem. Het label fungeert daarmee als een organisatorisch hulpmiddel, niet als een medisch scherp afgebakende aandoening.
Verzuimduur is niet hetzelfde als herstel
De onderzoekers wijzen erop dat verzuimduur een beperkte maat is voor herstel. Werkhervatting kan plaatsvinden terwijl klachten blijven bestaan, en omgekeerd kan iemand langdurig thuisblijven door organisatorische of sociale factoren. Verzuimcijfers weerspiegelen dus niet alleen medische realiteit, maar ook de manier waarop arbeid, beleid en verwachtingen in Nederland zijn georganiseerd.
Betekenis voor de praktijk
De studie benadrukt dat langdurig psychisch verzuim niet eenduidig te voorspellen is. De ernst van klachten speelt een rol, maar factoren als werkdruk, privé-omstandigheden, begeleiding en organisatiecultuur zijn minstens zo bepalend. Vinkers concludeert dat burn-out meer zegt over het systeem waarin mensen werken dan over individuele zwakte.
Lees het volledige artikel bij LinkedIn/Christiaan Vinkers en in Gedrag & Organisatie (2025)