De nieuwste cijfers van UWV laten een zorgwekkende ontwikkeling zien: de instroom in de WIA is in 2024 met maar liefst 16% gestegen. Vooral onder vrouwen en mensen tot 44 jaar is de toename opvallend. De verwachting is dat deze trend zich in 2025 voortzet. Het bevestigt een gevoel dat al langer leeft: Nederland is in toenemende mate een arbeidsongeschiktheidsland aan het worden. Wat zit hierachter – en belangrijker: hoe keren we het tij?
Een instroomgolf die niet vanzelf afneemt
Uit de kwantitatieve rapportage van UWV blijkt:
-
+16% meer nieuwe WIA-uitkeringen;
-
+19% stijging onder vrouwen;
-
+22% toename in de groep tot en met 44 jaar;
-
+6% meer 42ste-weekmeldingen, met een uitschieter van +8% bij jongere werkenden.
Deze cijfers zijn niet los te zien van bredere maatschappelijke trends. In sectoren waar vrouwen oververtegenwoordigd zijn – zoals zorg en onderwijs – is de werkdruk al jaren hoog. Tegelijkertijd ervaren jongere generaties steeds vaker mentale druk, met burn-outklachten als gevolg.
De uitvoering piept en kraakt
De stijgende instroom raakt de uitvoering hard. Ondanks de inzet van UWV blijft de werkvoorraad toenemen (+3%), en het aantal voorschotten steeg met 18%. In 2025 zal het aantal mensen dat te lang moet wachten op een beoordeling naar verwachting verdubbelen. Dit zorgt voor onzekerheid bij cliënten én verhoogt de druk op uitvoerende professionals.
Meer dan cijfers: een systeem onder spanning
Deze cijfers zijn meer dan een incident. Ze weerspiegelen een sociaal zekerheidsstelsel dat onder druk staat – door vergrijzing, personeelstekorten, ingewikkelde wetgeving en een tekort aan structurele preventie. Zowel casemanagers als beleidsmakers ervaren dit dagelijks in de praktijk.
Wat nu nodig is
De situatie vraagt om ingrepen op meerdere niveaus:
-
Beleidsmatig: Zorg dat het UWV zijn kerntaken tijdig en zorgvuldig kan uitvoeren. Kijk kritisch naar de rolverdeling en overweeg taak- of rolherziening waar nodig. Maak regelgeving begrijpelijk en beter uitvoerbaar.
-
Organisatorisch: Investeer in de capaciteit en het vakmanschap van sociaal-medische teams. Geef hen ruimte voor maatwerk.
-
Preventief: Zet steviger in op duurzame inzetbaarheid, vooral in sectoren met structureel hoog verzuim.
Samen richting oplossingen
De cijfers zijn een wake-up call, maar ook een kans. Arbeidsdeskundigen, casemanagers en andere professionals beschikken over waardevolle kennis en ervaring om beleid en praktijk met elkaar te verbinden. Samenwerking tussen beleid, uitvoering en professionals is nu belangrijker dan ooit.
De stijgende WIA-instroom is geen tijdelijk verschijnsel. Het vraagt om een fundamenteel andere benadering van arbeid, gezondheid en sociale zekerheid. Alleen dan blijft ons stelsel betaalbaar, uitvoerbaar en rechtvaardig.